100 jaar Buitenlandse Persvereniging (BPV)

Dit jaar viert de BPV, de belangenvereniging voor buitenlandse journalisten in Nederland, haar honderdjarig bestaan. Duitsland correspondent en penningmeester van de BPV, Annette Birschel, is al jarenlang betrokken bij de organisatie en blikt terug op de geschiedenis, de rol van correspondenten en de uitdagingen en kansen voor Nederlandse organisaties die samenwerken met internationale media.

Geschiedenis en mijlpalen van de BPV

“Het is moeilijk om de belangrijkste mijlpalen aan te wijzen,” vertelt Annette. “De BPV begon als een klein clubje en werd onderbroken door de oorlog, waarin verenigingsvrijheid belemmerd werd. Daarna moest alles weer opnieuw opgebouwd worden. Het aantal buitenlandse correspondenten in Nederland fluctueert door de jaren heen. Dertig jaar geleden waren er bijvoorbeeld veel meer correspondenten, de BPV had rond de honderd leden. Nu zijn er meer freelancers. Toen ik begon in 1996, waren er bijvoorbeeld circa vijf Duitse correspondenten in vaste dienst in Nederland; inmiddels ben ik, naast een aantal freelancers, de enige vaste correspondent uit Duitsland. We hebben als BPV al geruime tijd een stabiel ledenaantal, ongeveer 60.

Veranderingen in de mediawereld

Ze legt uit dat veranderingen in de mediawereld hebben beïnvloed hoe correspondenten worden ingezet. Minder inkomsten door advertenties en ontwikkeling van online-media zorgden ervoor dat veel media minder middelen hebben voor correspondenten. Dus werden ze vaker in andere landen gestationeerd in plaats van in Nederland. Zit iemand in Brussel of Parijs, dan wordt de berichtgeving over Nederland vaak meegenomen. Dat maakt onze rol juist belangrijker. Wij zijn een belangenvereniging voor buitenlandse journalisten in Nederland en regelen persuitnodigingen, verspreiden persberichten en geven informatie door. Wat onze voorgangers vroeger deden, doen wij nu nog. Dat kan bijvoorbeeld voor een minister aantrekkelijk zijn: je hoeft niet elk medium apart te woord te staan, maar bereikt veel media in één keer. Bijvoorbeeld in een door ons georganiseerde persconferentie.”

Rol van buitenlandse correspondenten in Nederland

Over de ontwikkeling van de rol van buitenlandse correspondenten in Nederland merkt Annette op: “Economisch is Nederland altijd interessant geweest. Ook toerisme en het koningshuis trekken aandacht, en met de politieke veranderingen de laatste 20 jaar werd ook het politieke nieuws voor buitenlandse media interessanter. Onder premier Rutte speelde Nederland bijvoorbeeld Europees een grote rol, en dan zijn er de internationale organisaties zoals het Internationaal Gerechtshof, het Joegoslaviëtribunaal, de OPCW, Europol  en het Internationaal Strafhof. Dat zijn stevige onderwerpen waar onze leden over schrijven.”

Uitdagingen in communicatie met Nederlandse organisaties

Communicatie met Nederlandse organisaties en overheidsinstanties blijft echter een uitdaging. “Buitenlandse correspondenten worden soms vergeten. Dat was een van de redenen dat de BPV 100 jaar geleden werd opgericht, en eigenlijk is het nog steeds zo. Nationale  media worden belangrijker gevonden dan internationale. We moeten dus krachten bundelen. Culturele instellingen en het bedrijfsleven zien ons wel zitten, maar andere organisaties moeten nog overtuigd worden. Bij sommige ministeries en instellingen gaat het goed, zoals bij Buitenlandse Zaken, Defensie of de Haven van Rotterdam, maar bij anderen, zoals Volksgezondheid, is het lastiger. Vaak moeten we veel te lang wachten, nationale media gaan voor. Er zijn te veel voorlichters en het is vaak erg bureaucratisch en kost veel tijd om informatie te verkrijgen. Wij willen geen adviseurs, maar gewoon informatie.”

Voordelen van samenwerking met buitenlandse correspondenten

De voordelen van samenwerking met buitenlandse correspondenten zijn volgens Annette duidelijk: schaalvergroting en efficiëntie. “Een universiteit als Wageningen bijvoorbeeld kan via ons in één keer een hele groep internationale media bereiken. Of Eindhoven, daar zou je een programma kunnen organiseren en Brainport, ASML, Dutch Design en toerisme combineren. Ook voor de overheid is het nuttig: Neem bijvoorbeeld het stikstofprobleem, dat heeft wel degelijk een internationale betekenis. Veel nationale zaken worden internationaal geregeld, bijvoorbeeld in Brussel, en dan wil je dat ook de relevante stakeholders op de hoogte zijn.

We merken dat zodra mensen de weg naar de BPV hebben gevonden, ze de samenwerking als prettig ervaren.”

BPV-persprijs en erkenning van goede voorlichters

Onlangs ontving de persvoorlichter van het Mauritshuis, Boris de Munnick, een BPV-persprijs, De Gouden Klomp. “Het gaat ons niet om het museum zelf, maar om de persoon, de persvoorlichter. Vaak hebben we te maken gehad met voorlichters die hun werk niet goed deden. Dan kun je klagen, maar je kunt het ook omdraaien en juist de goede voorlichters belonen met een Gouden Klomp. Boris verdient dat omdat hij jarenlang proactief de belangen van journalisten behartigt. Hij stuurt informatie en helpt contacten te leggen. Hij is een oude vriend van de organisatie en heeft ook vanuit andere cultuurinstanties met ons samengewerkt.”

Internationale zichtbaarheid van Nederlandse culturele instellingen

De BPV speelt een rol in het versterken van de internationale zichtbaarheid van Nederlandse culturele instellingen. “Wij zelf doen het niet, dat doen de correspondenten, maar wij helpen door persberichten te verspreiden en soms iets te organiseren, zoals een persconferentie. Zo bereik je dat collega’s wereldwijd over musea, festivals of toerisme schrijven. Voor boeken is het lastiger vanwege taal, maar voor mode, architectuur en stedenbouw biedt het ook veel kansen. Ook lokaal nieuws kan internationaal interessant zijn, bijvoorbeeld over watermanagement, dijken en polders. Nederland is koploper op het gebied van watermanagement en buitenlandse media publiceren regelmatig over dergelijke projecten.”

Vrienden-lidmaatschap en samenwerking

Het Vrienden-lidmaatschap van de BPV biedt organisaties toegang tot de leden, netwerkborrels en korte lijnen. “Zo kunnen we bijvoorbeeld een dag organiseren naar de Deltawerken in Zeeland of Brainport in Eindhoven. Het werkt in twee richtingen: niet alleen wij hebben ideeën, ook organisaties brengen hun projecten bij ons onder de aandacht,” legt Annette uit.

Toekomst van de BPV en persvrijheid

Annette kijkt vooruit naar de ontwikkelingen voor de BPV en haar leden. “Het is moeilijk in te schatten. Veel van onze leden komen uit de klassieke journalistiek, maar de grenzen verschuiven door online-media of blogs. De grenzen binnen de journalistiek zijn soms niet zo strak, zoals bleek bij een recent event waar ook drie bloggers uit Engeland aanwezig waren. De grenzen van journalistiek zijn tegenwoordig minder duidelijk dan vroeger.”

Over de rol van de BPV in persvrijheid en ondersteuning van buitenlandse journalisten zegt ze: “Persvrijheid staat onder druk en wij doen ons best om daarbij een rol te spelen. We steunen actief collega’s, waaronder gevluchte journalisten en degenen die schrijven over internationale rechtszaken. Als iemand geen toegang krijgt tot informatie, helpen wij dat deze informatie toch beschikbaar is.”